Όλοι μας κάποια στιγμή της ζωής μας έχουμε χρησιμοποιήσει φράσεις όπως “πιάστηκα», “στραβοκοιμήθηκα» ή “έπαθα ψύξη»! Όλοι μας έχουμε νιώσει έναν πόνο στην πλάτη μας για μέρες ή έναν επίμονο πονοκέφαλο όπου έχουμε την ανάγκη ενός αγγίγματος ή μιας πίεσης για να ανακουφιστούμε. Τι είναι αυτό που συμβαίνει; πως μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε;
Ο σκελετικός πόνος αναφέρεται σε επώδυνα ερεθίσματα που προκαλούνται από στοιχεία του ερειστικού συστήματος όπως οστά αρθρώσεις, σύνδεσμοι, τένοντες μύες κ.τ.λ.
Τμήμα του μυϊκού πόνου αποτελούν τα μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης πόνου (MTrPs). Τα MTrPs εμφανίστηκαν στην διεθνή βιβλιογραφία με ποικίλες διαγνώσεις και προτεινόμενους τρόπους αντιμετώπισης, για να καταλήξουν οι Travell και Simons (1995) να αποδείξουν την παρουσία τους και να παραθέσουν τρόπο αντιμετώπισής τους. Σύμφωνα με τους Travell και Simons(1999) ως μυοπεριτονιακό σημείο πυροδότησης πόνου (MTrP) ορίζεται ένα πολύ εντοπισμένο και υπερευαίσθητο σημείο μέσα σε μια τεταμένη δέσμη μυϊκών ινών.
Τα σύνδρομα μυοπεριτονιακού πόνου είναι πιθανόν η συχνότερη αιτία του μυοσκελετικού πόνου στην κλινική πρακτική και θα πρέπει να θεωρούνται ύποπτα σε όλες τις περιπτώσεις χρόνιου πόνου . Τα μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης αποτελούν αιτία ανικανότητας και χρόνιου πόνου ενώ μπορεί να είναι και αποτέλεσμα μιας εργασιακής κατάστασης.Τα κλινικά συμπτώματα περιλαμβάνουν τα παρακάτω:
Τοπικό πόνο
Ο ασθενής μπορεί συχνά να παραπονείται για πόνο και ορισμένες φορές για αίσθηση καψίματος και ευαισθησίας στον εμπλεκόμενο μυ.
Ανακλώμενο πόνο
Τα μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης πόνου ανακλούν τον πόνο σε εγγύς ή περιφερικές περιοχές σύμφωνα με συγκεκριμένα μοτίβα τα οποία είναι χαρακτηριστικά για κάθε μυ. Ο πόνος αυτός είναι μουντός μερικές φορές σαν βαθύς και όσον αφορά την ένταση του ποικίλει από μικρή αρκετά μεγάλη ή απαγορευτική για την δραστηριότητα. Η ενεργοποίηση ενός σημείου πυροδότησης πόνου έχει ως αποτέλεσμα την προβολή του πόνου σε μία μακρινή ζώνη αναφοράς και είναι ένα από τα κριτήρια εντοπισμού του κατάλληλου για αγωγή μυός. Το 85% των πατεντών ανακλώμενου πόνου βρίσκονται μακριά από το μυ που αντιπροσωπεύουν. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντοτε.
Αυτόνομες και Ιδιουποδεκτικές Διαταραχές
Διαταραχές διαφόρων αυτόνομων λειτουργιών, όπως η υπερβολική εφίδρωση και σιελόρροια μπορεί να είναι παρούσες. Επίσης μπορεί να παρουσιαστούν και άλλα αυτόνομα φαινόμενα, όπως: ανατρίχιασμα ή κοκκινίλα γύρω από την περιοχή του σημείου πυροδότησης πόνου, κυνάγχη και δακρύρροια. Η ζαλάδα, η έλλειψη ισορροπίας και η εμβοή μπορεί να είναι παρούσες σε πιο σοβαρές περιπτώσεις.
Συνοπτικά τα διαγνωστικά κριτήρια όπου θα εντοπίσει ο φυσικοθεραπευτής θα είναι τα εξής:
- τοπικός πόνος
- ανακλώμενος πόνος
- ψηλαφητή ζώνη τάσης
- ευαίσθητο επώδυνο οζίδιο (trigger point)
- μειωμένο εύρος κίνησης
Τα μυοπεριτονιακά σημεία πυροδότησης πόνου ταξινομούνται σε
- ενεργά
- λανθάνοντα
- δορυφορικά
όσο αφορά την θέση τους στους μυς σε
- κεντρικά και
- καταφυτικά.
Ενεργό σημείο πυροδότησης πόνου
Ένα ενεργό σημείο πυροδότησης πόνου προξενεί πόνο χωρίς εφαρμογή πίεσης. Είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην ψηλάφηση , προξενεί ένα χαρακτηριστικό μοτίβο ανακλώμενου πόνου ανεξάρτητο της άσκησης πίεσης επί του σημείου. Το ενεργό σημείο πυροδότησης πόνου μειώνει σημαντικά την ελαστικότητα του μυός και προξενεί μυϊκή αδυναμία .
Λανθάνον σημείο πυροδότησης πόνου
Ένα λανθάνον σημείο πυροδότησης πόνου είναι σιωπηλό με την έννοια ότι δεν προκαλεί αυτόματο πόνο. Ωστόσο, είναι ευαίσθητο στην ψηλάφηση, μπορεί να προξενήσει ένα μοτίβο ανακλώμενου πόνου στον μυ μόνο με ισχαιμική πίεση , μειώνει την ελαστικότητα του μυός προξενεί μυϊκή αδυναμία και μπορεί να προκαλέσει μία τοπική απόκριση σύσπασης εάν υποστεί πίεση ή διέγερση με βελόνα. Τα λανθάνοντα σημεία πυροδότησης πόνου μπορούν να υπάρχουν στον μυ για χρόνια μετά την αποκατάσταση μίας κάκωσης. ‘Ένα ενεργό σημείο πυροδότησης πόνου, όταν δεν αντιμετωπιστεί θεραπευτικά ή όταν η αγωγή είναι ακατάλληλη, μπορεί να γίνει λανθάνον σε ένα χρόνιο στάδιο.
Δορυφορικό σημείο πυροδότησης πόνου
‘Ένα δορυφορικό σημείο πυροδότησης πόνου μπορεί να εμφανιστεί στον ίδιο μυ όπου υπάρχει το πρωτεύον (κύριο) σημείο πυροδότησης πόνου, σε άλλους μύες εντός του μοτίβου ανακλώμενου πόνου του πρωτεύοντος σημείου πυροδότησης πόνου ή στους συναγωνιστές μύες. Το δορυφορικό σημείο πυροδότησης πόνου συνήθως διαλύεται δίχως επιπρόσθετη επέμβαση όταν διαλυθεί το πρωτεύον σημείο πυροδότησης πόνου.
Θεραπεία
Εφόσον γίνει η σωστή αξιολόγηση και ο θεραπευτής είναι σίγουρος ότι πρώτον έχει να διαπραγματευτεί με το σύνδρομο μυοπεριτονιακού πόνου και δεύτερον έχει βρει τους υπεύθυνους μυς τότε περνάει στην θεραπεία.
Η αγωγή περιλαμβάνει όλες εκείνες οι τεχνικές που θα εφαρμόσει ο φυσικοθεραπευτής κατά την διάρκεια της συνεδρίας. Ο φυσικοθεραπευτής είναι σε θέση να εφαρμόσει μια από τις παρακάτω τεχνικές η ακόμα και συνδυασμό τους :
- ισχαιμική πίεση
- μυοπεριτονιακή απελευθέρωση (myofascial release)
- εφαρμογή σπρέι αιθυλοχλοριδιου και διάτασης(stretch and spray)
- τεχνική της στεγνής βελόνας(dry needl)
- Ισχαιμική πίεση
Είναι μια χειροθεραπευτική τεχνική η οποία απαιτεί τη χρήση των χεριών ή των δακτύλων και μπορεί να εφαρμοστεί με τη μορφή επίπεδης ψηλάφησης ή ψηλάφησης λαβής.
Μπορεί να χρησιμοποιηθούν οι αντίχειρες ή τα δάχτυλα, οι αρθρώσεις των δακτύλων, οι αγκωνές ή ένας συνδυασμός όλων αυτών για να εφαρμοστεί πίεση. Αντί να εφαρμόσουμε μία ταχεία ισχαιμική πίεση στον ιστό, η οποία θα προκαλέσει υπερβολικό πόνο και μυϊκή συστολή, εφαρμόζουμε μία πιο ήπια τεχνική η οποία εφαρμόζεται ως εξής:
Χρησιμοποιούμε για παράδειγμα τους αντίχειρες για να εφαρμόσουμε σταθερή πίεση, με εσωτερική κίνηση προς το κέντρο. ‘Όταν νιώσουμε την αντίσταση του ιστού σταματάμε και περιμένουμε μέχρι αυτή η αντίσταση να υποχωρήσει. Σε αυτό το σημείο ο θεραπευτής μπορεί να νιώσει μία αργή απελευθέρωση ή μία αίσθηση υποχώρησης του ιστού κάτω από τα δάχτυλα που εφαρμόζουν την αγωγή. Τότε θα πρέπει να συνεχίσει με περαιτέρω σταθερή πίεση, προς το κέντρο. ‘Όταν εμφανιστεί μία νέα αντίσταση του ιστού ο θεραπευτής θα πρέπει να σταματήσει και να περιμένει με σταθερή πίεση στον ιστό και μετά να επαναλάβει τον κύκλο αρκετές φορές. Στο τέλος μπορεί να επιτευχθεί περαιτέρω χαλάρωση του ιστού, αυτό όμως δεν συμβαίνει πάντα.
Ο μυς θα πρέπει να βρίσκεται σε χαλαρή θέση αλλά όχι υπερβολικά βραχυσμένη. Η ένταση της πίεσης ποικίλλει και μπορεί να κυμανθεί από εκατό γραμμάρια μέχρι ένα κιλό. Ο θεραπευτής θα πρέπει πάντοτε να καθοδηγείται από την ανοχή του ασθενούς στον πόνο και να ενημερώνεται συνεχώς από αυτόν , ποτέ δεν πρέπει η πίεση να είναι πολύ μεγάλη γιατί ο οργανισμός αντιδρά αρνητικά στην θεραπεία σαν σύνολο και ποτέ δεν πρέπει να μελανιάζει το σημείο που εφαρμόζετε η αγωγή. Χρησιμοποιώντας την κλίμακα πόνου 0-10 ο θεραπευτής μένει όταν ο ασθενείς νιώθει πόνο 7, στην συνεχεία όταν ο ασθενής πληροφορήσει τον θεραπευτή ότι ο πόνος του υποχώρησε και είναι κάτω από 7 (πχ 3 ή 4) τότε ασκεί περισσότερη πίεση. Συνήθως εφαρμόζουμε αυτήν την τεχνική της προοδευτικής πίεσης για τουλάχιστον τριάντα δευτερόλεπτα μέχρι δύο λεπτά τη φορά. Σε περίπτωση όπου δεν υποχωρεί ο πόνος τότε ίσως να μην έχει γίνει σωστή αξιολόγηση και να μην έχουμε να κάνουμε με σημείο πυροδότησης πόνου οπότε σταματάμε να πιέζουμε για να μην προκαλέσουμε περαιτέρω βλάβη στους ιστούς. Η αγωγή θα απελευθερώσει τελικά τα συσταλμένα σαρκομέρια από τους κόμβους συστολής στην περιοχή των μυοπεριτονιακών σημείων πυροδότησης πόνου. Ο ασθενής θα πρέπει να αναπνέει βαθιά και αργά ενόσω ο θεραπευτής αυξάνει προοδευτικά την πίεση. Η βαθιά χαλάρωση είναι ιδιαίτερα σημαντική για την αποτελεσματικότητα της τεχνικής.
